ПРЕДЫДУЩИЙ УРОК
В этом уроке:
-
Глагольное управление (rektio) (продолжение)
-
Упражнения
-
Текст для чтения
Этот урок посвящен теме не столь сложной, как какой-нибудь пассив, но не менее важной, а именно: нужно обратить внимание на падежи существительных и местоимений (и примкнувших к ним прилагательных), употребляемых с определенными глаголами.
Мы уже сталкивались с тем, что слово после или перед каким-либо глаголом хочется поставить совсем не в ту форму, в которую надо по правилам. Самый частый пример с «pitää» в значении «нравиться».
Minä pidän lumesta. – Мне нравится снег.
Слово «lumi» в этом предложении ставится во внутреннеместный падеж элатив, который чаще всего обозначает «из чего-то» и «откуда-то». Частично мы затрагивали тему глагольного управления в 7 уроке. С тех пор, мы продвинулись, узнали много нового, надо и эту тему расширить.
Финские глаголы ведут себя по своим собственным правилам, которые в общем уложить в какую-либо точную схему нельзя. Управление – по-фински это называется rektio – глаголов можно только запомнить. Это не так сложно и довольно полезно, потому как тренирует чувство языка, и позволяет проникнуть в способ финского мышления.
Согласитесь, знакомиться в гостя (tutustua vieraaseen) и покупать из магазина (ostaa kaupasta)… В этом ведь есть своя логика?
Раз уж речь зашла об элативе, с него и начнем.
ostaa – покупать
-sta/-stä
Ostin sanakirjan kaupasta. – Я купил книгу в магазине.
Однако, не элативом единым. По той же логике используется и падеж аблатив:
-lta/-ltä
Aion ostaa torilta. – Я собираюсь покупать на рынке.
А в этом примере смешанное употребление:
Ostamme talon Espoosta tai Vantaalta. – Мы купим дом в Эспоо или в Ванта.
В каких случаях употребляется элатив, а в каких – аблатив, вопрос не простой. Исторически сложилось, что финны говорят, например: Helsingissä – в Хельсинки, но Tampereella – в Тампере.
puhua – говорить
-sta/-stä
Mistä te puhutte? Me olemme jo puhuneet tästä asiasta. – О чем вы говорите? Мы уже говорили об этом деле.
etsiä – искать
-sta/-stä
Etsin kirjaa kaapista. – Я искала книгу в шкафу.
-lta/-ltä
Elli etsi neulaa lattialta. – Элли искала иголку на полу.
Тут полезно будет напомнить, что этот глагол кроме всего прочего является партитивным, и требует, чтобы дополнение было в партитиве.
löytää – находить
-sta/-stä
Löysin tekstistä pari virhettä. – Я нашел в тексте пару ошибок.
-lta/-ltä
Pojat löysivät lompakon kadulta. – Мальчики нашли бумажник на улице.
tilata – заказывать
-sta/-stä
Voimme tilata liput matkatoimistosta. – Можем заказать билеты в турбюро.
-lta/-ltä
Taksin voi tilata asemalta. – Такси можно заказать на вокзале (с вокзала).
varata – заказывать, бронировать
-sta/-stä
Varataan pöytä jostakin ravintolasta. – Зарезервируем столик в каком-нибудь ресторане.
-lta/-ltä
Varasin kolme lippua ensimmäiseltä riviltä. – Я забронировал три билета в первый ряд.
erehtyä – ошибаться, ошибиться, заблудиться
-sta/-stä
Asiakas erehtyi ovesta ja astui johtajan huoneeseen. – Клиент ошибся дверью и зашел в кабинет директора.
huomata, huomauttaa – обратить внимание* (*интересные эти два глагола – первый из них – обратить внимание самому на что-то, второй – обратить внимание других на что-то)
-sta/-stä
Huomaa virheestä! – Обрати внимание на ошибку!
Opettaja huomautti hänelle huonosta käytöksestä. – Учитель обратил его внимание на плохое поведение.
hämmästyä – изумляться, удивляться
-sta/-stä
Minä hämmästyin asiasta aika paljon. – Я удивился этому довольно сильно.
ilahtua – обрадоваться, порадоваться
-sta/-stä
Ilahduin ruususta kovasti. – Я очень обрадовалась розе.
iloita – радоваться
-sta/-stä
Poika iloitsi uudesta polkupyörästä. – Мальчик обрадовался новому велосипеду.
innostua – воодушевляться, вдохновляться
-sta/-stä
Aleksis innostuu aina kaikesta uudesta. – Алексис воодушевляется от всего нового.
kadehtia – (по)завидовать
-sta/-stä
Mistä sinä kadehdit häntä? Kadehdin Liisaa lottovoitosta. – Чему ты завидуешь? Я завидую тому, что Лиса выиграла в лото.
Kadehdin sinua siitä, että puhut niin hyvin ranskaa. – Завидую тебе, потому что ты хорошо говоришь по-французски.
kiinnostua – заинтересоваться
-sta/-stä
Kiinnostuin jo nuorena klassisesta musiikista. – Еще в молодости я интересовался классической музыкой.
Hän on kiinnostunut auton korjaamisesta. – Он интересуется починкой машин.
kilpailla – соревноваться, состязаться, соперничать, конкурировать
-sta/-stä
Kaikki kilpailevat ensimmäisestä palkinnosta. – Все соревнуются за первое место.
masentua – падать духом, впадать в депрессию, унывать
-sta/-stä
Minä en masennu pikkuasioista. – Я не унываю из-за мелочей.
myöhästyä – опаздывать, опоздать
-sta/-stä
Myöhästyin bussista. – Я опоздал на автобус. (Вот тут очень необычно построено управление – с русской точки зрения никакой логики!)
-lta/-ltä
Oppitunnilta ei saa myöhästyä. – На урок нельзя опаздывать.
nauttiа – наслаждаться, получать удовольствие
-sta/-stä
Nautin (= pidän kovasti) kauniista keväästä. – Я наслаждаюсь красивой весной.
pelästyä – (ис)пугать, напугать
-sta/-stä
Pelästyin lääkärin varoituksista ja lopetin tupakanpolton. – Я испугался предупреждений врача и перестал курить.
piristyä – оживать, приободряться
-sta/-stä
Piristyin kahvista niin, etten saanut yöllä unta. – Я так взбодрился от кофе, что не смог ночью уснуть.
väsyä – устать
-sta/-stä
Hän on väsynyt työstä. – Он устал от работы. (глагол в перфекте – он устал и сейчас он усталый)
Помимо глаголов есть еще прилагательные, требующие элатива:
varma – уверенный
Olen varma asiasta. – Я уверен в этом.
epävarma – неуверенный, нерешительный
-sta/-stä
Hän on vielä epävarma asiasta. – Он еще в этом деле не уверен.
kateellinen – завистливый
-sta/-stä
Simo oli kateellinen Lasselle voitosta. – Симо завидовал победе Лассе.
kiitollinen – благодарный, признательный
-sta/-stä
Olen kiitollinen kaikesta avusta. – Я благодарен за всю помощь.
surullinen – печальный, грустный
-sta/-stä
Tulin surulliseksi kirjeestäsi. – Я расстроился из-за твоего письма.
Olen surullinen siitä, että Pekka sairastui. – Мне грустно, потому что Пекка заболел.
vihainen – сердитый, злой
-sta/-stä
Olen vihainen törkeydestäsi. – Меня злит твоя грубость.
Глагольное управление c аблативом (miltä?) тоже есть у следующих глаголов:
näyttää – казаться
Lapsi näytti sairaalta. – Ребенок казался больным.
tuoksua – пахнуть (обычно о приятном запахе)
Paperi tuoksuu ruusulta. – Бумага пахнет розой.
haista – вонять, пахнуть (обычно о неприятном запахе)
Astiat haisevat kalalta. – Посуда воняет рыбой.
maistua – иметь вкус (в прямом смысле)
Sammakko maistuu kanalta. – У лягушки вкус курицы.
tuntua – чувствоваться, ощущаться
Huone tuntui kostealta. – В комнате ощущалась сырость.
Глаголы, требующие падежа иллатив (mihin?).
tutustua – знакомиться
Olen jo tutustunut Pekkaan. – Я уже познакомилась с Пеккой.
rakastua – влюбляться
Pekka rakastui Leenaan. – Пекка влюбился в Лену.
ihastua – влюбляться, увлекаться (кем-либо)
Leena ihastui kitaristiin. – Лена увлеклась гитаристом.
kyllästyä – надоедать
Olen kyllästynyt ystävääsi. – Мне надоел твой друг.
Minä kyllästyin soittamaan. – Мне надело звонить. (здесь скорее вопрос о падеже второго глагола в связке “глагол + глагол” – у глаголов, имеющих иллативное управление, в такой связке второй глагол стоит в III иллативном инфинитиве в форме “tekemään“).
liittyä – присоединяться, объединяться, вступать
Meidän yhtiömme liittyi sopimukseen. – Наша компания присоединилась к договору.
osallistua – принимать участие
En halua osallistua kilpailuihin. – Не хочу участвовать в соревнованиях.
suhtautua – относиться
Miten sinä suhtaudut tähän? – Как ты к этом относишься?
tottua – привыкнуть
Minun kissani tottui kaikkeen. – Мой кот привык ко всему.
jättää – оставлять
Oppilas jätti vihkon kotiin. – Ученик оставил тетрадь дома.
jäädä – оставаться
Hän jäi työhön Suomeen. – Он остался на работу в Финляндии.
Sinä jäät odottamaan ulos. – Ты останешься ждать на улице. (тут очень интересный пример: во-первых, “глагол + глагол” – см. выше, во-вторых, изменяющееся по падежам обстоятельство-наречие – ulkona на улице – ulos на улицу – ulkoa с улицы – и оно тоже подчиняется иллативному управлению, диктуемому глаголом).
Ну, и наконец – partitiivi. Глаголы, у которых партитивное управление.
auttaa – помогать
Ystävä auttaa minua hädässä. – Друг помогает мне в беде.
ajatella – думать
Olen ajatellut sinua. – Я думал о тебе.
etsiä – искать
Kirjan henkilöt etsivät seikkailuja. – Герои книги ищут приключений.
harrastaa – увлекаться
Mitä sinä harrastat? Harrastan musiikkia. – Чем ты увлекаешься? Я увлекаюсь музыкой.
inhota – ненавидеть, питать отвращение
Minun tyttöystäväni inhoaa käärmeitä. – Моя девушка ненавидит змей.
vihata – ненавидеть, злиться
Lastenhoitaja vihaa epäsiisteyttä. – Воспитателя ненавидит беспорядок.
katsoa – смотреть
Opettaja katsoi kelloa. – Учитель посмотрел на часы.
Katso totuutta suoraan silmiin! – Посмотри правде в глаза!
kutsua – звать, называть
Edellisellä kerralla hän kutsui minua nimeltä. – В прошлый раз он назвал меня по имени. (обратите внимание на использование аблатива nimeltä – неочевидная вещь, которую стоит запомнить).
opettaa – учить
Hän opettaa suomea. – Она учит финскому языку.
opiskella – учиться
Opiskelen kieliä kursilla. – Я изучаю языки на курсах.
soittaa – играть
Siskoni soittaa viulua ihan hyvin. – Моя сестра очень хорошо играет на скрипке.
toivottaa – желать
Mummo toivotti meille hyvää yötä. – Бабушка пожелала нам спокойной ночи.
rakastaa – любить
Minä rakastan sinua. – Я тебя люблю.
suunnitella – планировать
En halua suunnitella tulevaisuutta. – Не хочу планировать будущее.
käyttää – использовать, носить (очки, джинсы)
Kirjailija käyttää silmälaseja. – Писатель носит очки.
kuunnella – слушать
He kuuntelivat luentoa loppuun asti. – Они слушали лекцию до конца.
odottaa – ждать
Odota minua täällä! – Подожди меня здесь!
tuntea – знать
En tunne tätä poikaa. – Я не знаю этого парня.
ihailla – радоваться, любоваться, восхищаться
Kesällä menen metsään ja ihailen luontoa. – Летом езжу в лес и любуюсь природой.
Все это – капля в море, конечно. Более полную информацию смотрите в соответствующих разделах в грамматическом разделе сайта. Например, здесь.
Упражнение 1.
Соедините левую и правую колонки. Следите за тем, чтобы слова подходили по падежам и совпадали по смыслам.
1. katsoa a. mestaruudesta
2. kilpailla b. vanhusta
3. myöhästyä c. telkkaria
4. suhtautua d. häitä
5. auttaa e. junasta
6. soittaa f. aika lääkäriltä
7. suunnitella g. konferenssiin
8. tilata h. pianoa
9. maistua i. mansikoista
10. kiitollinen j. puolueeseen
11. osallistua k. uudistukseen
12. liittyä l. onnittelusta
Ответы:
Упражнение 2.
Поставьте слова в скобках в нужную форму.
1. Taikuri (toivottaa, onni).
2. Minä (jättää, kännykkä, koti) varta vasten.
3. Johtaja (etsia, paperi, kansio).
4. Koira (tottua, uusi koti).
5. Jos haluatte lämmittää ruokaa, (käyttää, mikroaaltouuni).
6. Isäni (tuntea, kuuluisa kirjailija).
7. Opettaja (huomauttaa, asia) monta kertaa.
8. Hiukset (tuoksua, saippua).
9. Lääkäri (ajatella, ongelma) koko ajan.
10. Mari (piristyä, matka) kovasti.
11. Naapuri (kyllästyä, huuto).
12. Työtoverit (näyttää, iloinen) aamulla.
Ответы:
Текст для чтения
Ruotsin kielen arvoitus
Niina käy kolmatta luokkaa koulussa. Maija ja Markku kiinnittävät paljon huomiota hänen opiskeluunsa. He tarkistavat aina hänen kotitehtävänsä, mutta heidän on vaikeaa tarkistaa ruotsia. Tämän vuoksi Matias, hänen vanhempi veljensä, tarkistaa aina ruotsin. Niina on etevä tyttö, mutta ruotsin opiskelu on hänen mielestään vaikeaa. Tämän vuoksi Matias auttaa häntä paljon opiskelemisessa.
Jonkun ajan päästä Níina alkaa tehdä kaikki harjoitukset virheittä. Markku ja Maija ovat todella iloisia siitä, että hän oppii niin hyvin ruotsia.
Eräänä iltana Matias tarkistaa tapansa mukaan siskonsa ruotsin kotitehtävät. Hän näkee, että kaikki on tehty oikein. Niissä ei ole yhtään ainutta virhettä. Matias on todella iloinen. Hän näyttää siskonsa kotitehtävät Markulle ja Maijalle. Kaikki ovat todella iloisia ja ylistävät Niinaa.
Mutta seuraavana aamuna Maija näkee tyttärensä pöydällä paperiarkin, jossa on Matiaksen tarkastamat kotitehtävät. Maija tajuaa, että hänen tyttärensä on unohtanut tämän paperiarkin pöydälleen. Hän on huolissaan tyttärestään, koska tämä on mennyt tänään oppitunneille ilman kotitehtäviään. Niina tulee takaisin kotiin iltapäivällä ja Maija kysyy häneltä:
”Unohditko ruotsin kotitehtäväsi tänään?” hän kysyy. ”Saitko nyt huonon arvosanan siitä?”
”En, äiti”, tytär vastaa hänelle. ”Tehtävä oli kunnossa. Sain hyvän arvosanan siitä. Miksi niin luulet?” Niina sanoo yllättyneenä.
”Saitko hyvän arvosanan siitä?” Maija on myös yllättynyt. ”Mutta miten se on mahdollista? Se on täällä pöydällä. Tämä on sinun tämänpäiväinen kotitehtäväsi, jonka Mateus tarkisti.”
”Se on eilisen kotitehtävä”, tytär selittää hänelle, ”tarkistimme sen eilen luokassa.”
Maija ei ymmärrä, mitä on meneillään…
”Entä miksi sinä pyysit Mateusta tarkistamaan vanhan kotitehtävän, joka on jo tarkistettu luokassa?” Maija kysyy. ”Mikset pyytänyt häntä tarkistamaan tehtävää, joka annettiin sinulle täksi päiväksi?”
”Miksi et voi ymmärtää”, tytär sanoo hänelle, ”olisi typerää näyttää hänelle tarkistamatonta työtä. Mateus huutaa ja moittii minua kauheasti jokaisesta virheestä! Siksi annan hänelle edellisen päivän tehtäviä, jotka olemme tarkistaneet jo koulussa.
Слова:
arkki – лист -> paperiarkki – лист бумаги
arvosana – оценка
etevä – способный
iloinen – веселый
iltapäivä – день (время после обеда)
kauheasti – ужасно
luokka – класс
moittia – ругать
olla iloinen – быть веселым
olla meneillään – происходить
tarkistamaton – непроверенный
tehty – сделанный
typerä – глупый
yksi ainoa – единственный
ylistää – хвалить
Свежие комментарии